EBALUAZIOA

Hiperaktibitatearen sindromea ez da erreza neurtzea, adin bereko umeetan jarrera antzekoa izaten dalako. Adin kritikoa 5-6 urtak dira. Urte honeekaz, eskolan jarrera diziplinatu bat eskatzen da eta ume hiperaktiboak ez dau klaseko arauetara moldatzeko gaitasunik. Horregaitik, jarrera arraroa somatzen dadogu ahalik eta arinen diagnostikoa egitea onena da.

Ume hiperaktiboaren diagnostikoa egiteko testuinguru desbardinetako (eskola, etxea,...) eta arduradunen balorazio zehatza behar da. Sindromea ezin da proba edo tekniken bidez baieztatu.

Diagnostikoa egiteko hurrengo tresna eta esaldiak jarraitzen dira:

• Alkarrizketa klinikoa;

Alkarrizketagaz, gurasoek, umearen garapen eta jarrerari buruzko informazioa emoten dabe. Horretarako arlo honeek ebaluatu behar dira: haurdunaldia, erditzea, garapen sikomotorea, eukitako gaixotasunak, eskolatzea eta, afektibitatea eta jarrera.

• Umearen jarreraren behaketa;

Gurasoen informazioaz gain, espezialista baten presentzia behar dogu. Behaketa testuinguru natural (eskola, etxea,...) edo kontsulta baten egin daiteke.

Behaketarako "Ama seme-alabaren arteko interakzioaren behaketa kodigoa" erabili daikegu. 2-3 urteko umeekaz erabiltzen da. Jolas egoera bat behatzen da eta, haurraren eta amaren komunikazio estiloa analizatzen da: amaren tonua eta zuzentzea, tonu afektiboa eta bien arteko konflikto maila.

Eskolan, ostera, umearen jarrera ebaluatzeko "Abikoff eta Gittelmanen klaseko behaketa kodigoa" lagungarria da.

• Haur hiperaktiboaren ebaluazio indibiduala;

Diagnostikoaren azkenengo pausua garapen kognitiboa, estilo kognitiboa, sintoma, inpultsibitate, garapen pertzeptibo, koordinazio motorea, arreta gaitasuna eta ekintza motorearen mailari buruzko informazioa egiten da.

- Garapen kognitiboa neurtzeko "Wechler umeen inteligentzia eskala" erabiltzen da. (12 probaz osatuakoa eta bi taldetan sailkatutakoa: ahozkoa eta manipulazioa).

- Estilo kognitiboa umearen irakaskuntzarekiko aurre-hartze desbardinak dira. "Erreflexioa" "inpultsibitate"aren aurrean ikertu da. Test erabiliena "Test de Emparejamiento de figuras de Familiares" , Cains eta Cammock, 1978.

"Dependentzia", "giroaren independentzia"ren aurrean, umeak bere testuingurua zelan jasotzen dauan ebaluatzean datza. Hau da, testuinguruko elementuak jasotzen dauzan edo testuingurua bere osotasunean. "Test de figuras enmascaradas" Karp eta Konstandt, 1963.

"Flexibilitatea", "erreflexioa"ren aurrean; umeak garrantzi bako estimuloen aurrean kontrolatzeko eta erantzun desegokiak omititzeko gaitasuna dauan ikusteko erabiltzen da. Test erabiliena, "Test de Distraccion del color", Santotefano eta Paley, 1964.

- Integrazio bisuala eta motorea "Test Guestaltico de Bender" -aren bidez, umearen heldutasun-maila neurtzeko eta, tarjeta batzuen bidez aurkeztutako marrazkien bilaketaren koordinazio bisuala eta ejekuzio manuala neurtzen da.

- Keinu neurologikoak neurtzeko "Test Discriminativo Neurologico Rapido", Sterling eta Spalding erabiltzen da. Ekintza honeek jasotzen dauz: esku-trebetasuna, figuren ezagupena eta erreprodukzioa, eskuzko mugimendu arinak,...

- Ikerketa neurofisiologikoa egiteko kartografia zerebrala erabiltzen da.

- Arreta faltarako proba desbardinak daukaz, arreta gaitasunaren arabera (aukeraketa jardueretan, jarduera sekuentzialetan, ejekuzio jarraiaren test-a eta zaintze jardueretan erreazkio denbora) .

- Ekintza motorearen maila neurtzeko, 3 tresna erabiltzen dira: "podometro"a (umeak emondako pausuak kontatzen dauz), "actometro"a (mugimenduak neurtzen dauzan erloju pultsera) eta "cojin estabilimetro"a (umea jesarrita dagoan bitartean mugimenduak neurtzen dauz.)

Irakasle eta gurasoentzako eskala bat dago; "Conners-en eskala" 1969.

Honek 8 faktoretan banatutako 96 galdera daukaz gurasoentzako: (1-4 puntuazioagaz erantzuten dira)

- jarrera asaldurak

- bildurra

- antsietatea

- inpultsibitatea

- heldutasun falta-irakaskuntza arazoak

- problema sikosomatikoak

- obsesioa

- jarrera antisozialak

- hiperaktibitatea

Eta iraksleentzako eskala laburragoa da, 6 faktoretan banatutako 36 galdera daukaz:

- hiperaktiboitatea

- jarrera arazoak

- antsietatea-pasibitatea

- jarrera antisozialak

- loaldian zailtasunak

ARRAZOIAK

--> Etiologia
Hezitzaile eta irakasleen lana izan arren, AGNHdun umeek aurre faktore batzuk dabez:
- gizarte arlokoak
- biologikoak
- genetikoak
- fisiologikoak
Nahiz eta sindromearen arrazoiak ez diran modu argi baten ezagutzen, zenbait arlotan garapenak emoten dira, hala nola; radiodiagnostikoan, genetikoan eta biokimikoan.

-->Ondorioak
AGNHdun umeen kopuru altu batek, Barkleyren arabera, jarrera antisozialetan jausten dira.

• Eremu soziala

- arazoak harreman sozialetan (%50 baino gehiago)

- jarrera bihurria

- arau sozialetara moldatzeko arazoak

- tabakoa eta alkohola kontsumitzen goiz hasten dira (%40 baino gehiago)

• Eremu eskolarra

- etekin akademiko baxua

- ikasteko arazoak

- kurtsoz errepikatu (%30-%50)

- batxilergoa ez amaitu (%35)

- institutotik kanporatuak (%25)

Arreta falta, hiperaktibitatea eta inpultsibitateak jarrera moldatu gabea eragiten dabe eta eskolan, gizartean eta eremu emozionalean ondorio erabakigarria dau. Ondorioz, talde multiprofesionalen arreta ezainbestekoa da.

-->Arrazoiak

Arreta falta sindromearen zergaitien informazioa nahiko eskasa da. Zientifikoek hiperaktibitatearen arrazoiak ikertu behar dabez trataera modu onenak identifikatzeko, eta agian egunen baten Arreta Falta sindromea ekiditu. Sindromearen jatorria biologikoa da eta beraz, etxeko egoerak ez dau eraginik.

Egun, arreta falta lesio zerebral bat ez dala argi dago, arreta faltadun pertsona guztiek ez dabez eta arazoak jaiotzean edo lesio zerebralik.

Izaera eta hiperaktibitatea

Orai gitxiko ikerketek ume hiperaktiboaren arazoa izaeran dagoala diñoe. Jaiobarri hiperaktibo eta beste umeen artean izaerazko desbardintasunak dagoz. Diferentzia horreek sistema nerbiosoaren maila biokimikoen jatorritik etortzea izan daiteke.

Gure burmuinean badago neurona bat, beste neurona batek askatzen dauan substantzia kimiko (neurotransmisorea) kantitate txiki bat jasotzen dauana. Era berean, asaldatu egiten da eta beste neurona bati mezua bialtzen deutso. Neurotransmisore bat eskasa edo larregizkoa danean, neurona ez da asaldatzen edo larregi asaldatzen da neurotransmisoreen artean desoreka bat jasoz. Desoreka hori denbora baten arreta zentratzeko edo mantentzeko zailtasunen, jarreraren autokontrolaren eta moldatzearen, eta umearen egoera animikoaren erantzulea da.

Alergia eta hiperaktibitatea

Hiperaktibitatea azukre edo osagai mota batzuen erreakzio alegikoaren eraginarn ondorio bezala azaldu da. Hala ere, teoria hori ez dago baieztatuta azukre eta osagai bako dieta batek ez dau eta hiperaktibitatea zuzentzen.

Hezkuntza eta hiperaktibitatea

Giro familiar antolatu baten hezitutako ume hiperaktiboak ez dau hiperaktibitatea gaindituko.

HIPERAKTIBITATEA

Hurrengoko artikuloetan haur hiperaktibitateaz egingo dot berba.

--> Sarrera
Haur hiperaktibitatea jatorri neurologikodun jarrerazko sindromea da.
Haur biztanleriaren %3 - %5 artekoek sufritzen dabe. Lau edo bost urtegaz, jadanik diagnostikatu daiteke.
Mutiletan, nesketan baino gehiago emoten da. Ume hiperaktiboen %25k delinkuentzia giroetan parte hartzen dabe, alkoholaz eta drogetaz abusatzen dabe,...

Haur honeen ezaugarri nagusiena "Arreta falta" da eta ez "Ekintza motore konstantea". "Arreta falta" normalean iraunkorra da eta "Ekintza motore konstantea" , barriz, desagertu egiten da.

--> Definizioa
Haurraren jarreraren alterazioa zeinetan umea ezin dan geldi egon, momentu oro mugitzen dagoan, loaldia barne.
Haurtzaroaren jarrera alteraziorik nabarmenena da ziurrenik, nahiz eta eskola biztanleriaren frekuentzia gehien izan.
Hiperaktibitatea diagnostikatzeko ondorengo ekintzak egin behar dira: alde batetik bestera korrik egin edo altzarietara igon; jesarriota egoteko ezintasuna, mugitze konstantea zeozer egin bitartean,...

-->Aditasun gabeziaren nahasketaren ezaugarri nagusiak
Aditasun gabezidun haurrek hiru ezaugarri nagusi dabez (orokorrean):
- hiperaktibitatea/ ekintza motore konstantea
- inpultsibitatea/ oldarkortasuna
- aditasun gabezi garrantzitsua

Hala ere, ume askok ez dabe hiperaktibitate kutsurik, nesken kasuan, batez ere. Horregaitik, orain arte pentsatu izan da sindrome hori neskei dagokionez, jasu gitxiagotan emoten zala.
Gaur egun, dirudienez, neskek AGNH-ren azpi-mota bat eukiteko aukera gehiago dabez. Azpi-mota horren tendentzia, bai etxean eta baita ikastolan ere, ez da hain hautemangarria. Aditasun faltaren sintomak lehentasuna hartezn dau eta ondorioz, diagnostikatzeko zailtasun gehiago daukaz.
Gaztarora heltzean hiperaktibitatea mantentzea ez da ohikoa izaten.

• ADITASUN FALTA

Aditasun faltak ondorio desbardinak dakarz:

- oharkabetasuna edo arreta mantentzeko zailtasunak

- estimulo zehatzei erantzuteko zailtasunak

- estimulo konplexuak modu planifikatu eta eraginkor baten behatzeko zailtasunak

Arreta arazo horreek klasean eragina dabe modu jarrai baten; ariketa batetik beste batetara pasatzen dira, akats asko izaten dabez ariketetan, eskolako materiala ahazten edota galtzen dabe,...

• INPULTSIBITATEA

Inpultsibitatea egindakoaren ondorioak kontuan ez hartzeagaitik gertatzen da. Honek fisikoki eta sozialki umea zuhurra ez izatea dakar.

Ume ez hiperaktiboekaz alderatuz; istripu gehiago izaten dabez, ez dabe txanda errespetatzen, frustrazio txikiei modu agresiboan erantzuten deutse, besteen elkarrekintza asaldatzen dabe.

Era berean, baliabide kognitiboetan eragina dauka inpultsibitateak. Ez dabez planifikaziorik egiten eta horrek arazoak konpontzeko, marrazki bat egiteko edo ariketa baten analisia egiteko ezintasuna sortzen dau.

• HIPERAKTIBITATEA

Hiperaktibitatea ez da ezinegon sinple bat, mugimendu konstante bat baino, geldi egoteko edota kontzentratzeko ezintasuna dakarrena.

Umeak garatzen dauan ekintza mota ez da produktiboa; ez dauka jesarrita egoteko gaitasunik, berba asko egiten dau,...

• JARRERA

Euren jarrera ezustekoa, ez heldua eta adinerako desegokia da. Horregaitik, baldarrak kontsideratzen dira.

Ez dira txarrak baina bai, bihurriak.

Biolentoak eta agresiboak dira, bai ahoz eta baita, fisikoki ere.

Askotan guzurrak esaten dabez eta lapurketak egiten dabez.

Euren jarrerek ohiko arazoak izatera eroaten dabez eta ondorioz, kide eta helduen gaitzespena izaten dabe. Horrek euren isolamendua azaltzen dau gizartean.

Ume hiperaktibo tipikoa porrot eskolarra, soziala eta familiarra jasaten dau eta beraz, autoestima baxua izatea eragiten deutse.

• IRAKASKUNTZA

Gehienek zailtasunak izaten dabez.

Ume hiperaktiboen %40-%50k etekin eskolar baxua dabe.

Pertzepzio zailtasunak dabez eta ondorioz, letren eta esaldien arteko diferentzia ez dabe ondo antzematen eta, zentzu desbardinetatik jasotzen daben informazioa egituratzeko gaitasun gitxi dabe.

Zailtasun gehienak irakurketa, idazmena eta kalkuluaren barneratzean eta erabileran dabez.

Idazteko eta margozteko traketsak dira, letra txarra dabe eta ortografia akatsak izaten dabez.

Kalkulu ariketetan, oinarrizkoenaz ahazten dira.

Irakurketan, berbak eta silabak omititzen dabez, ez dabe ulertzen irakurtzen dabena, letrak identifikatzen dabez baina ez dakiez ahoskatzen modu egoki baten.

Jasotako informazioa memoritzako eta orokortzeko arazoak dabez.

• DESOBEDIENTZIA

Etxeko arauak jarraitzea kostatezn jako. Eskatzen jakonaren kontrakoa egiten dau.

Gurasoak, jarrera ereduen jasoeran hezitzeko zailtasunak dabez (higienea,...).

• OREKA EMOZIONALA

Umore aldaketa gogorrak dabez, euretaz kontzeptu pobrea dabe eta ez dakie galtzen, beraz, ez dabez euren porrotak asumitzen.

ARIKETA EREDUAK

Ondoren aurkeztuko diran ariketak hizkuntza idatziaren irakaskuntzan agertzen diran akatsak ekiditeko eta zuzentzeko oinarrizko materiala da: fonema omisioak, silaben alderantzizkatzea, fonemen ordezkapena, berben banaketa, disortogragiak,...

Material hau irakurketa eta idazmenaren edozein irakaskuntza metodogaz erabili daiteke. Eusten dauzan arrazoi pedagogikoen artean; ikaslearen autoerreflexioren garapena, ereduen diskrimiazio bisualean entrenatzea, prozesatutako informazioa modu analitiko eta sintetiko batez egitea eta irakaskuntza orokortzea dagoz.
Eredutzat jarriko dodazan ariketak L.H.ko 2. eta 3. ziklorako bideratuta dagoz.

Orientazio metodologikoak:
1. Eredu egokien artikulazio enfatikoa:silabak/ berbak/esaldiak.

2. Silaba/berba eta esaldien idazmen eta irakurketa bateratua.

3. Jasotako irakaskuntzetatik barriro hezteko jardueren grabazioa.

4. Ikaslearen autozuzenketa, berrikuste prozeduren bidez.

5. Lan kooperatiboak, beste ikaskide bategaz, motibazioa gehitu daike.

6. Diktaketa autozuzenduek ikaslearen testu idatzien autoebaluazioa sustatzen laguntzen dabe eta ondorioz, balio didaktiko altua dabe.

7. Ikaslearen autoberbalizazioek balio pedagogiko garrantzitsudunak dira. Adb,: "lehenengo r imini behar dot eta gero a", hitz hau b-gaz da",...


Orientazio metodologiko zehatzak:

1. Fonema/letren omisioa. Omititzen diran fonemak: l,n,r,s kontsonante baten aurrean agertzean.

2. Alderantzizkatutako silabak. Gehienetan bl,br,cl,cr,dr,... soinuekaz gertatzen da.

3. Hitzen banaketa eta eranskinak.

4. Disortografiak

- Inguratu bla silaba borobil batez.

bla bla baf bla bla lbl bal bal

bal lab bla bla bll lfl bal bla

fal las sal alb bal bla bla bla

bla bal bal lba lba alb bal bla


- Silaba bardinetik hasten diran hitzak alkartu eta esaldiak bete. blusa bolsa

*Lleva una ................ de color b................ balsa bulto
*Navegaban en una ...................... bolso bloque
*Vivio en un .................. de viviendas baldosa bolsillo
*En el b............... llevo un b.............. pequeño bloc balcon
*Hay una .................. en el suleo que esta rota blanco blando
*El c................. es de color ......................... belga blancura
*Voy a la .................... de tercero calcetin clase
*Las abejas revolotean en la .................... colmena culpa *La ........................ no ha sido tuya clavo clavel
*Esta flor es un ............................. colmillo clima
*Los tigres tienen unos ...................... muy afilados

- Testua irakurri eta cr daben berbak inguratu.

Cristobal y Crispin creian que Cristian estaba jugando en el cruce de la calle de la Cruz con su amiguete Pancracio. En la calle se cruzo de pronto un hombre que era el cristalero que, creyendo que nadie cruzaba en ese momento, tropezo y rompio el cristal que traia. Mientras, Cristobal y Crispin jugaban con sus cromos. Cristina y Carmen se acercaron hasta la cruz del cruce y les cambiaron los cromos repetidos que habian recortado.Cristobal se hizo un pequeño corte con la cremallera del pantalon y Crispin le puso crema desinfectante. Gero, dun berba batzuk aukeratu eta esaldiak eratu.

- Osatu berbak cla, cle, cli, clo, clu edo cal, col, cul, cel, cil erabiliz. a........mar / an.............. / a..........rado / cara........... / in..........nar te........do / re.........mar /...........mar / a.........rado / re............ta

- Hitzak banatu eta esaldiak eratu.

ellas/ellos/yo/tu/se/enEllasepeina

Tuyyoestudiamos

Ellosseesperan

Tuyellascantais

Ellasefue

Tuleesenellibro

Ellavaenlabici

Ellosyasevanacasa

- Kontsonante errepikatuaren soinua ahoskatu eta berbak era egokian idatzi.

tar .................... tento ....................
gassss to .................... connnn tenta .....................
tado .................... tenedor ....................

- Ereduan agertzen diran letra multzoak azpimarratu eta gero, idatzi.
trans --> rtsan/ tarns/ trans/ tarns/ trans/ trans
..........

pral --> rpal/ palr/ pral/ plpa/ pral/ larp --> ..........
cres --> resc/ cres/ resc/ cres/ recs/ cres --> ..........


- Irudi honeen izena idatzi.

................................









.......................










.................................

• Dislexika bategaz izandako alkarrizketa:

Ipuin bat irakurtzean egindako akats batzuk: desesperada-desamparada (sinonimoa erabili), podemos-comemos (antzeko berbak), chaqueta-caqueta ( ch-c soinua), pertenecia- pretendia (antzeko berbak), señor-sellor/sueño-suello (ñ=ll/y=ñ).
Bera irakurtzean... hitzez hitz irakurtzen dau,beraz bere ikusmen alorra ez da zabala. Dedukzio asko egiten dauz eta sinonimoen erabilera egokia (askotan egiten dau eta harritzekoa da). Hitz banaketetan arazoak eukitzen dauz. Zuzentzen deutsazunean egindako akatsa ondo esanda errepikatzen dau (ona da). Atzamarraren laguntzagaz hobeto irakurtzen dau; ez da irakurketan galtzen. Altuan irakurtzea hobeago da horrela, bere ahotsa entzuten dau eta beraz, zuzenketak egin daikez.

Nik hasieran pentsatzen neban irakurtzean akatsak eukinda, gero ez leukela ezer ulertuko. Eta ez da horrela; ipuina edo testua primeran laburtzen dau. Harrigarria da!
Ikasteko... hitz gakoetaz baliatzen da, memoria oso ona dau. Eskemak erabiltzen doguz, beharrezkoak ez diran hitzak ez doguz idazten. Hitz larriak ez dira erabiltzen euren antzekotasunak nahasketa suposatzen daulako.
Ordenagailuagaz primeran konpontzen da, horrela ez dau inolako arazorik. Logopedan ordenagailuaz baliatzen da: diktaketak (gorrotatzen dauz, baina aurrerakuntza ikaragarriak izan dauz eta horrek asko motibatzen dau) egiten dauz soinua identifikatuz, marrazkia eta irudiaren identifikazioa eta gero izena iminteko ariketak, zopa-letrak,...

Eta bere esperientziaz esandakoa... klasean, hasieran, txarto pasatzen eban. Irakasleak irakurtzeko esaten eutsanean besteak kexaka hasten ziran. Orain bere kideak bere arazoaz jakitun dagozanez ez dabe kexarik egiten, eta askotan lagundu egiten dabe. Batzutan, beste kide bategaz irakurtzen dau era ozenean.
Irakasleak ez dau inoiz irakurtzera behartu, baina berari ez jako inporta altuan irakurtzea. Irakasleak ez deutso inoiz barregarri itzi, kontrara.

Nik galdetu neutsan zer gurago eban: ozen irakurri, beste bati entzun edo baxuan irakurri eta, beste bati entzutea gurago ebala erantzun eustan.

Eta gurasoak... ondo daroe euren alabaren arazoa. Lehenengo momentutik esan deutsie zer eukan eta ez deutsie ezer leporatzen. Gainera, oraingo notekaz oso pozik dagoz eta umearen esfortzua ikusten dabenez ezin dira ezertaz kexatu.

DISLEXIKOA IZATEAREN ABANTAILAK

Dislexia informazioairudimenezko modu eta era bisual batez prozesatzeko ondorioa da.
Pertsona bakoitzaren arabera garatzen da, osagai hereditario altua izanda.

Bizitzan zehar, izateko modu honek abantaila gehiago daukaz, desabantailak baino eta behin horreek gaindituta eta jakinda hezkuntza arloan sortu daitekezan zailtasunak, pentsamendu dislexikoaren ezaugarri ikus-espazialak abantaila ikaragarriak dakarz trebezia askotan eta honeek pertsonalitatea aberasten dabe.

Horren proba bat zientzia, arte, literatura, politika, zine edo kirol arloan eragina izandako dislexiko ezagunak dira, hala nola; Albert Einstein, Thomas A. Edison, Alexander Graham Bell, Leonardo Da Vinci, Walt Disney, Federico Garcia Lorca, George Patton, Wiston Churchill, Cher, Whoopi Goldberg, Tom Cruise,...

• Dislexikoen zenbait abantaila:

- Pentsamendu eraikitzailea: informazioaren prozesamendu ez linealari esker, irudimenaren gaitasunari lotuta, erantzunak, ideia barriak eta desbardinak,... emoteko aukera dabe.

Euren izakeraren parte dan ezaugarri eraikitzailea izaten dabe.

- Informazio prozesamenduaren abiadura arina: gaitasun asko menperatzeko gai dira, beste pertsona batek ulertu daitekena baino arinago.

Pentsamendu berbala, berben abiaduragaz prozesatzen da, bitartean pentsamendu bisuala irudien abiaduragaz egiten daualarik ( 6-10 bider arinagoa).

- Pentsamendu intuituboa: honek, pentsamendu elaborazioaren prozesua inkonzientea izatea egiten dau. Adb.; buruketa baten erantzuna "ikusten" dabe eragiketak paperean egin barik.

- Ezagutzeko jakingura: inguruari buruzko informazioa bilatzeko, ikertzeko eta esperimentatzeko beharrizana dabe.

Euren kabuz, ezagupenak bilatzen dabez.

- pentsamendu orokorra edo globala: inguruaz kontzienteagoa izatea dakar horrek.

• Jarraian, ume baten gutuna irakurtzea eskatzen deutsuet:

"Mi nombre es Luís y tengo 10 años. Por las mañanas cuando voy al colegio me duele la barriga, yo no se bien que me pasa, pero lo que sí se es que no me gusta la escuela.La verdad es que tengo muchos amigos y me gusta jugar a fútbol en el patio, pero en la clase las cosas no me salen bien.Me da mucha rabia que se me olviden las cosas, siempre me dejo algún libro o la chaqueta cuando me voy a casa, y muchas veces no me acuerdo de apuntar lo que nos dice la profesora en la agenda.Cuando salgo a la pizarra me pongo muy nervioso, porque veo las letras diferentes, algunas las coloco al revés, algunas me las como y otras es como si flotaran.Cuando leo en voz alta invento palabras y me salto los renglones.Mis padres me han llevado al oculista y me ha dicho que tengo una vista perfecta.En casa tardo mucho para hacer los deberes y cuando hago el cálculo, por mucho que me empeñe, no me acuerdo de las tablas.Siempre confundo los días de la semana, los meses y también las hora... Lo que más me gusta es inventarme cosas: juegos, historias ya que todos dicen que soy un niño con una gran imaginación y que tengo ideas fantásticas.Hace unas semanas hemos descubierto que todo lo que me pasa tiene una explicación: no es que yo sea raro, ni vago, ni que no tenga ganas de aprender. Ahora mis padres y yo sabemos que soy disléxico y que necesito una manera diferente a la de mis amigos, para entender las cosas.Ahora estoy tranquilo, porque todos sabemos lo que me pasa."

GURASOEN PAPERA

Gure hezkuntza-sisteman irakaskuntzaren erantzunkizuna gurasoen baino, irakasleen eskuetan dago.
Ume dislexikoen kasuan, espezialista batek esku hartzen dau: sikologo, pedagogo, logopeda,...
Gurasoak euren seme-alabentzako laguntza iturri oso garrantzitsua dira.

Gurasoek bete beharreko paperik garrantzitsuena laguntza emozionala eta soziala izango litzateke.
Umeak, bere gurasoak, bere irakaskuntzaren arazoak ulertzen dabezala jakin behar dau. Ondorioz, askotan, gurasoek zailtasun dislexikoei buruzko zenbait azalpen emon behar deutsiez seme-alabei.
Komunikatu beharreko mezurik garrantzitsuena da ingurukoek umea tontoa ez dala dakiela eta agian, beste ume batzuk baino gehiago esforzatu behar izan dala irakurketa eta idazmen arloan bere momentuko mailara heltzeko.

Nahiz eta eskolan guztiz ondo ez joan, garrantzitsua da umeak, gurasoek maitatzen jarraituko dabela ikustea.
Gurasoen antsietateak umearen arazoak gehitzen dauz eta beraz, bere antsietatea ere, eta azken baten, bigarren mailako zailtasun emozionaletan ere eragiten dau honek.

Guztiz desegokia da modu negatibo baten ume dislexikoa, arazo bako umeekaz alderatzea. Kasu hori, neba-arreba txikia eskolan ondo doanean gertatzen da. Biak desbardinak dirala eta dislexikoak bere ezaugarriak daukazala gogoratu behar jake.
Neba-arreben arteko lehiakortasuna txarto amaitu daiteke.

Maila guztietara autoestimua garatzea inportantea da. Hori baldintza bako iritzi positibo baten bidez egin daiteke, batez ere, umea goibel sentitzen danean.
Oinarrizkoa da bere mailagaz, esfortzuagaz eta etekinagaz ebaluatzea. Zailtasuna da gain-babespen batera ez pasatzea, hau da, "danak balio dau".
Oinarria da umearen balore eskala argi eukitea; hasiera egoera, burututako esfortzua.

Dislexiagaz harremandutako zailtasun praktikoak ere kontuan hartzekoak dira: eguneko orduekaz nahasketak, arreta falta, batzutan hutsegiteak, instrukzioen betetzean zailtasunak, antolaketa ezarako tendentzia,...
Guzti honek pazientzia eskatzen dau, baina hori hizkuntza idatziaren irakaskuntzaren zailtasuna ulertzea bezain garrantzitsua da.

Gurasoak batzutan irakasle papera jasotzen dabe. Hori gurasoen eta seme-alaben arteko harremanaren araberakoa da.
Batzutan ezinezkoa eta ez komenigarria da gurasoen laguntza hori. Gurasoen antsietatea umearengan eragin itzela dau eta horrek, umeek pazientzia galtzea, hasarreak eta arrakastadun irakaskuntza ez lortzea dakar.

DISLEXIAREN TRATAERA

Dislexiaren trataeraz berba egitean lateralitate, espazio-denbora orientazioazko, grafomotrizitate, seriazio,... fitxetan pentsatzen da orokorrean.
Egia esan, guzti hori zailtasun dislexikoetan aurrera egiteko edo horreek gainditzeko ezinbestekoak diran ez dago frogaturik.

Thomsonek gain-irakaskuntza (sobreaprendizaje) gomendatzen dau. Hau da, hizkuntza idatzia (irakurketa eta idazmena) barriro ikastea, baina umearen erritmoa bere gaitasunetara egokituz. Hasieratik akats bako irakaskuntzagaz lan eginez, arrakasta eta emondako pausu bakoitza sustatuz.
Gauza da irakurtze-idazmen teknikak modu egokian berreirakastea, umearentzat egoera atseginak eta erabilgarriak eskainiz eta beraz, arrakasta bultzatuz eta ez bera ohituta dagoan porrotara hurbilduz.

Fitxen erabilera egokia da laguntza moduan eta osagarri legez, ariketaz aldatzeko eta umeak dauzan beharrezko alderdiak lantzeko.

Klaseko egoeran proposamen espezifiko honeek emon daitekez:

- umeak, berataz interesatzen zarala eta lagundu gura dozula ikusi behar dau. Bera irakaslearen erreakzioez ez dago batere seguru eta atsakabetuta sentitzen da

- akats bako ariketa bat egitea umearen aukeretatik kanpo gelditu daitekela jakin eta hori onartu eta ulertu. Bere ebaluazioa bere garapenekaz alderatu eta ez bere kideekaz konparatuz. Hasierako eta amaierako garapena alderatu. Hobetu beharreko arloetan lagundu

- posible bada arreta pertsonalizatua eskaini. Umeak ikusi daiala ulertzen ez dauanaz galdetu daikela bildur barik

- ariketak ulertzen dauzala ziurtatu, askotan ez dauz eta ulertzen. Ariketak zatitan banatu eta egiaztatu, pausuz pausu, ulertu dauzala. Dislexikoa ez da tontoa!

- informazio barria behin eta barriro errepikatu behar jako; bere arreta faltagaitik, berehalako oroimenagaitik eta batzutan arreta gaitasun eskasagaitik

- teknika barri bat menperatzeko ikasle "normal" batek baino praktika gehiago behar dauz normalean

- kontzeptu barriak, aurreko esperientziagaz harremantzeko laguntza beharko dau

- bere pentsamenduak garatzeko, lana amaitzeko denbora emon. Denbora emonda urduritasun gitxiagogaz egingo dau lan eta bere ezagutzak baldintza hobeagoetan erakutsiko dauz. Bereziki, arbeletik kopiatzeko eta apunteak hartzeko

- materiala eta azterketak nonork irakurtzen dadeutsaz lagundu egiten deutsagu. Informazioa jasotzeko irakurtzen badau, bere gaitasunetara egokitutako materialetik egin beharko leuke.
Pasarte bat primeran irakurri daike altuan baina ezer ulertu barik

- bere idazmenaren zuzenketa sistematikoa ukatu

- posible bada azterketa oralak egin, bere irakurketa desegokia, idazmena eta antolaketa gaitasunaren zailtasuna ukatuz

- beste ikasleek baino denbora gehiago behar dau ariketa bat egiteko eta beraz, hori kontutan hartu. Besteak baino gehiago nekatzen da. Lan eroangarriago eta laburrago bat eskaini. Bere frustrazioa eta gitxiespena ez areagotu

- bere lanaz behaketa positiboak egin behar dira, hobetu behar dauzan arloak irakatsiz. Goraipatu behar doguz

- oinarrizkoa da bere autoestima garatzea. Klasean parte hartzeko aukerak emon behar jakoz. Beste ikasleekaz konparaketa negatiborik ez egin. Txisterik ez egin bere zailtasunetaz. Ez badau altuan irakurri gura ez behartu Umea ona dan arloak aurkitu behar dira eta estimulo eta arrakastaren bidez bere autoestima garatu

- arrakasta izateko sentimendua arrakastara daroa eta porrotak, ostera, porrotara

- irakurketa ez dan beste elementu batzuekaz ikasteko aukerak emon: kalkulagailuagaz, datu tablekaz,...

Hezkuntza arloko edozein profesionalek dislexiari buruz zeozer jakin beharko leuke eta aurrean aipatutakoa kontutan hartu. Horrela klaseko arazo asko ekidituko litzatekez.

GARAPENAREN ETAPAK

Ondoren, dislexiaren garapen etapetako ezaugarriak ikusiko dozuez. Irakasleontzako erabilgarriak dira, euren bidez jakin daikegulako dislexia daukan. Zalantza hori badaukagu berehala eskolako laguntzara joko dogu.

Hiru etapa aztertuko dodaz:

1. Haur Hezkuntzako umeak (3-6 urte)


2. 9 urtera arteko umeak


3. 9-12 urte bitarteko umeak

• Haur Hezkuntzako umeak (3-6 urte)

- arazo dislexikodun historia familiarra (guraso, neba-arreba,...)

- argitasunez hitz egiten ikasteko atzerapena

- fonetikagaitik antzeko diran hitzen ahoskeran nahasketak

- gauzen multzoen izenak gogoratzeko gaitasun falta: koloreak

- espazioaren orientazioagaz zerikusia dauan hiztegian nahasketa

- arrazoi bariik, eskolan egun "onen" eta "txarren" alternantzia

- trebetasuna eraikuntzarako eta, objektu eta jolas teknikoetan

- errimak ikasteko zailtasunak

- bardin edo antzeko errimatzen daben berbekaz zailtasunak

- sekuentziakaz zailtasunak

- atzerapena egituraketan eta gorputz eskemaren ezagutzan

- ariketa sentsoriozeptiboak egiteko zailtasuna: kolreen desbardinketa, formak, tamainak, posizioak,...

- hutsegite motrizak. Esku lanetan eta grafian abilezia gitxi

- alderantzizkatutako mugimendu grafikoak (grafia erlojuaren orratzen kontrako zentzuan)

• 9 urtera arteko umeak

- idazten eta irakurtzen ikasteko zailtasun zehatza

- zenbakiak ispiluan idazteko joera

- eskuma eta ezkerra diferentziatzeko zailtasuna

- alfabetoa eta biderketa tablak ikasteko zailtasuna

- arreta eta kontzentrazio falta

- jarrera arazoen agerpena ondo ez egindako ariketen aurrean

- irakurketan erritmo falta

- irakurketa prozesuan arnasa hartzeko sinkronia falta

- puntuazio ikurrak ez errespetatu

- irakurtzen denbora luzatzean, akatsak ere era progresibo baten gehitzen doaz

- irakurtze prozesuan lerro saltoak egin eta jarraipena galdu bista testutik altxatzean

• 9-12 urte bitarteko umeak

- akats jarraiak irakurketan

- ulermenean hutsarteak

- hizki omisioak idazmenean eta ordenaren nahasketa

- etxean eta eskolen antolaketarik ez

- arbelean eta koadernoan kopiatzeko zailtasunak

- instrukzio oralak jarraitzeko zailtasunak

- beragan konfiantza gehitu eta frustrazioan gehitu

- hizkuntza idatzian eta ahozkoan ulermen arazoak

- jarrerazko arazoak: inpultsibitatea, arreta falta,...

- espazio eta denboraren desorientazioa

- azalpen orala ez oso arina

Azkenik, dislexikoek dabezan ezugarri orokorrak aipatuko dodaz:

- asimetria falta hemisferio zerebralen artean. Hemisferio biak simetrikoak dira

- hemisferio biak lotzen dauzan substantzia masaren tamaina handiagoa da

- Planum Temporale-a, entzuteko informazioaren trataeraz arduratzen dana, ezker hemisferioa handiagoa da

- azal parietalaren simetria. Bertan, berehalako oroimena (B.O.) gordetzen dogularik

- oinarrizko unitate linguistikoen prozeduran hutsuneak (fonema)

- koefiziente intelektuala normala edo askotan altua

DISLEXIA MOTAK

Jarraian bi dislexia moten ezaugarri nagusiak eta honeen hiru azpi-motak azalduko dodaz.

• JASOTAKO DISLEXIA

1. Fonologikoa edo zeharkakoa



2. Superfiziala edo bisuala edo zuzena



3. Sakona

• BILAKAERADUN DISLEXIA

1. Fonologikoa edo zeharkakoa



2. Superfiziala edo bisuala edo zuzena



3. Mistoa

• JASOTAKO DISLEXIA

Fonologikoa edo zeharkakoa

- fonologikoki informazioa prozesatzeko asaldura, irakurketa bide lexikotik edo bisualetik egiten da

- hitz erregularrak eta ezagunak ondo irakurri

- ezin dabez seudohitzak irakurri, ezta berba ezezagunak, grafema-fonemaren arteko bihurteza ez dabelako egiten

adb,: casa-casu

- ezagunak diran hitzen %100 irakurtzen dabez, baina ez luzeragaitik ezta hitzen erregulartasunagaitik

- akats bisualak gehitzen dira, lexikalizazio asko seudohitzen antzekoak izatean

adb,: playa-blaya

- akatsak hitz antzekoetan.

adb,: firme-forma

- akats morfologiko edo deribatiboak zeinetan erroa mantentzen dan baina atzizkia ez

adb,: andaba-andar

- hitz funtzionaletan akats gehiago (esanahi bakoak) esanahidunetan baino

Superfiziala edo bisuala edo zuzena

- irakurketa prozesu fonologikotik egin eta ez lexikotik

- hitz erregularrak, irregularrak baino hobeto irakurri

- seudohitzak irakurri daikiez

- akatsak hitz irregularren erregularizazioan

- homofonoetan nahasketa, bide lexikoa soinuen bidez gidatua dagoalako eta ez ortografiaren bidez

adb,: vaca-baca

- akatsak omisioan, eransketa, eta hizkien ordezkapenan

Sakona

- bide fonologikoa eta bisuala minduta

- seudohitzak ezin irakurri

- esanahiera heltzeko zailtasuna

- akats bisualak eta deribatiboak

- zailtasunak hitz abstraktu, aditz eta funtzio hitzetan

- akats semantikoak edo paralexiak

adb,: asno-burro

• BILAKAERADUN DISLEXIA

Bertako ezaugarriak jasotako dislexian aipatutakoak dira. Bien artean dagoan desbardintasun bakarra hirugarren azpi-multzoko izena da. Jasotako dislexian sakona dalarik eta bilakaeradun dislexian, barriz, mistoa.

DISLEXIA

Hurrengo artikuloetan dislexiari buruz arituko naz.

Dislexia zer dan, arrazoiak, mota desbardinak,... azaltzeaz gain, dislexiadun ume bategaz eukindako alkarrizketaz egingo dot berba.
Orain dala zazpi hilabete gitxi gora behera, bederatzi urteko, hau da, L.H.ko laugarren mailako, ume bati klase partikularrak emoteko eskaintza egin eustien. Umea dislexikoa zala jakitean, beharrezkoa ikusi neban dislexiaz informatzea, irakurtzen ikasteko zailtasunak eukiezala bakarrik nekian eta.

L.H.ko lehenengo mailan, bere irakasleak amagaz egin eban berba esanez irakurtzean besteenganako diferentzia nabarmena ebala. Orduan, logopeda batengana joatea erabagi eben eta probak egin eta gero dislexia grabea ebala diagnostikatu eutsien. Umeak lehenengo momentutik jakin izan dau zer eukan.
Berak eskolan bertan laguntza jasotzeaz gain, eskolatik kanpo logopeda batengana doa astean birritan. Hori aprobetxatuz, logopedagaz egiten dauzan ariketa batzuen ereduak iminiko dodaz.
Gai interesgarria da eta hezkuntzan lan egiteko honetaz informatzea ez dago batere txarto.

• Zer da dislexia?

Dislexia hitzak etimologikoki hizkuntzaren zailtasuna esan gura dau.

Definizio desbardinak:

- Munduko Neurologia Federazioa (1975.urtea):

Ohiko hezkuntza, inteligentzia egokia eta aukera soziokulturalak izan arren, irakurtezn ikasteko zailtasuna da.

Asaldura kognitiboek eragiten dabe eta normalean, bere jatorria konstituzionala da.

- Herbeheretako Osasun Kontseiluaren Dislexia Komitea: (Gersons-Wolfensberger, 1997)

Dislexia berben identifikazioaren automatizazioa (irakurketa) edota hitzen idazketa ez daneangaratzen aurkezten da, edo garatzen danean baina ez bere osotasunean edo zailtasun handiagaz.

• Arrazoiak

Faktore hereditarioak dislexia izatea baldintzatu daike. Beste faktore batzuk eragina daben ez dago argi, hala nola; arrazoi genetikoak, haurdunaldian edo erditzean zailtasunak, lesio zerebralak, emoziozko arazoak, eskolan moldatzeko zailtasunak, espazio eta denborazko defizita.

Esparru neurologikoetan egindako ikerketek, bira angularrean (ezker hemisferio zerebralaren aurrealdeko lobuluan lekutzen dan egitura zerebrala) subjektu dislexikoen eta kontrol taldeen artean desbardintasunak aurkitu dabez.

Beste teoria batzuk, aldiz, eskumako hemisferio zerebralak, lana ezkerreko hemisferioak baino abiadura txikiagoan egiten dauala diñoe.

Eskumako hemisferio zerebralak informazio bisuala prozesatzen daualarik eta ezkerreko hemisferioa, barriz, hizkuntza prozesuetaz arduratzen dalarik.

Edo bi hemisferioen arteko lotura ona ez izatea gertatu daiteke.

Eremu soziolinguistikoak; defizit nagusiena, bereziki, ume txikienetan, kontzientzia fonologiko baxuan ikusi da. Kontzientzia fonologikoa pertsonak mintzamena eta idazmena geroz eta egitura txikiagoetan banatzeko dogun ezagutza da.

Honek, ikerketa neurologikoekaz harremana dau.

ZERGAITIK AUKERATU DOT GAI HAU?

Haur Hezkuntzako irakasle izateko gitxi falta jat, gero lana aurkitzea beste gauza bat da.
Praktiketan benetako errealitatea ikusten da eta orduan konturatzen zara irakaslearen garrantziaz. Irakaslea ez da bakarrik umeak hezitzen dauan pertsona, irakasleak irakasteaz eta umeengandik ikasteaz gain, ardura gehiago daukaz.

Gehien atsekabetzen nauen gaia umeekaz lotuta dago. Zelan dakizu haur batek arazoak dauzala? Eta arazo horretaz ez bazara ohartzen?
Badakit kasu berezien aurrean edo arazodun haur bat dogunean, irakasleok, lehenengo eta behin, aholkulariagaz hitz egin behar dogula. Honek, hezitzaileari
arazoaz berba egiteko modua komentatuko deutso eta gero, irakasleak gurasoekaz egingo dau berba. Beraz, irakaslearen lehenengo baliabidea aholkularia da.
Ume batek egun guztian laguntza behar badau, irakasleak, sikologoaren pautak jarraitu beharko dauz. Sikologoa da haurraren Curriculum-aren Egokitzapen Indibiduala (C.E.I.) egingo dauana.

Eskolaren barneko laguntzagaz nahikoa ez badogu kanpo zerbitzuetara joko dogu, berritzeguneetara hain zuzen ere.

Honegaz jarraituz, niri, lehenengo praktikumean zalantza bat bururatu jatan: 3-4 urte bitarteko haurren arteko desbardintasunak oso nabarmenak diranean, zelan dakigu arazorik dagoan ala ez?

Ni egondako gelan, hiru urteko haurrak ziran gehienak, bost izan ezik. Hiru urtekoen artean baegoan bat, besteekaz alderatuta, garapenari dagokionez nahiko atzeratuta egoana. Ume hau abendukoa da baina horrek batzutan eragina dau eta beste batzutan, barriz, ez dau ezer esan gura. Gauza da ume horrek ez ebala ia berbarik egiten, ariketak egitean ez eban arreta handirik jartzen,... Bera denbora asko emoten eban bere kideak egiten ebena, eta inguruan ebana behatzen, hau da, bi urteko haur batek egiten dauana egiten eban; behatu.

Irakasleagaz haur honi buruz hitz egin neban eta haurra sikologo batera bialtzea komenigarria zala pentsatzen eban (irakaslea izateaz gain, sikologia ere ikasi eban). Hala ere, zalantza asko ebazan; ikasturte hasieratik sei hilabetera izandako garapena ikaragarria zalako eta egunetik egunera aurrerapen asko igartzen jakozalako.
Egia esan, ni egondako hilabete hartan, lehenengo egunetik azkenera eukitako aurrerapena igartzen neutsan.
Garapen hori garrantzitsua dan jakiteko bigarren praktikumera arte itxaron behar neban.

Bigarren praktikuma orain dala hiru hilabete amaitu dogu eta harrituta lotu nintzan ume horren aurrerapenagaz. Asko poztu nintzan; nahiko ondo hitz egiten eban, arreta jartzen eban azalpenetan, galderak egiten ebazan, ... ikasteko gogoa eukala ikusten jakon.

Gauzak ondo joan dira ume horregaz, baina nire kezka da: haur horrek arazoren bat izan baleu eta konturatu izan ez bazina? Agian ohartzen zarenerako berandu da.

Horregaitik hezkuntza premia bereziak behar dabezan umeei buruz arituko naz. Dislexiadun eta

hiperaktibotasundun umeetaz hitz egingo dot.

Kasu honeen aurrean zelan jokatu behar dogun jakitea interesgarria eta beharrezkoda gure lanbidean eta, ume horreek ulertzea eta tratatzen jakitea ezinbestekoa da, eurak baitira garrantzitsuen.

SARRERA

Hurrengo artikuloetan hezkuntza premia bereziak behar dabezan ikasle batzuei buruz jardungo naz. Baina horregaz hasi baino lehen, gaian sartzeko zenbait azalpen beharrezkoak dira.

Hezkuntza Premia Bereziak (H.P.B.):
Lehenengo eta behin, hezkuntza premia bereziaren kontzeptua azaldu aurretik, edozein ikaslek beharrezko dauan laguntzaz hitz egingo dot.
Ikasleek bi motatako laguntza jasotzeko eskubidea dabe:

• Laguntza pertsonala --> adibidez; fisioterapeuta, sikologoa, logopeda, pedagogoa,...



• Laguntza materiala;

- arrunta: testu liburuak, fitxak, koadernoak,...

- ludikoa: jolasak eta jokuak.

- ikerketarako materiala: laborategian erabiltzekoak; mineralak, mikroskopioak,...

Laguntza pertsonala ohikoa ez danean, hezkuntza premia bereziez hitz egiten da. H.P.B.ren kontzeptua 1978.urtean sortu zan eta Warnock izeneko txosten baten agertu zan lehen aldiz.

1981.urtetik aurrera, hezkuntza lege guztietan erabiltzen hasi zan kontzeptu hori.

H.P.B. erabili aurretik beste termino bat egoan: heziketa berezia (H.B.) Kontzeptu honek bereizketa bat egiten eban ikasleen artean. Alde batetik, normalak ziranak eta, bestetik, akasdun ikasleak.

Ondorioz, heziketa berezia ikasle mora batentzat erabiltzen zan, akasdunentzat ( urritasundunentzat), hain zuzen ere. Beraz, akasdun ikasleak desbardintzat hartzen ziran eta beste guztiak, normaltzat.

Horregaitik, H.P.B. kontzeptuaren erabilera sustatu zan, termino hori H.B. kontzeptua baino zabalagoa, orokorragoa eta integraziorako egokiagoa zalako. Bertan, ikasketetan zailtasunak dabezan pertsonak ere sartzen baitira.

Orduan, H.P.B.z arituko gara ikasteko zailtasunen kontzeptua aipatzean. Zailtasun honeek bi ezaugarri dabez: batetik, interaktiboak eta, bestetik, erlatiboak.

Lehenengo zailtasunean inguruneak eragina dau ikaslearengan (eskola, irakaslea,...), hau da, ez da arazo pertsonala bakarrik. Bigarren zailtasunak, ostera, ez dira betirako, aldatuz eta hobetuz joango dira ingurune eta garai zehatz baten emon daitekezalako.

Hezkuntza premia bereziak behar dabean ikasleek eskolan laguntza eskuratzeaz gain, eskolatik kanpo ere laguntza jasotzen dabe. Ikastetxeaz kanpoko zerbitzu hori berritzeguneek betetzen dabe. Berritzeguneak hezkuntza laguntzarako eta hobekuntzarako kanpo-zerbitzu bat da.

Berritzeguneek lehentasunezko ildo batzuk jarraitu behar dabez:

• eskola inklusiborantz jo behar dabe, T.M.P.ren ardura dana



• dimentsio sozio-kulturala



• hizkuntzaren normalkuntza eta eleaniztasuna



• zientzia teknologia eta garapen iraunkorra



• ikastetxean kalitatea eta etengabeko hobekuntza

Adibidetzat Ordiziako berritzegunea ikusi daikezue.

Berritzeguneen barne, talde multiprofesionalek (T.M.P.) egiten dabe lan. Euren helburuak hurrengoak dira:

1. disgnostiko sikopedagogikoa egitea



2. eskolatze-proposamena egitea



3. hezkuntza premia bereziko ikasleen jarraipena egitea



4. irakasleak eta laguntza-langileak aholkatzea eta orientatzea

Eta T.M.P.en menpe langile ibiltariak dagoz: logopeda, entzumen eta hizkuntzako irakasleak, fisioterapeutak, lanerako terapeutak, ikusmen urrituen irakaleak, H.B.ko laguntzaileak, ... Eurak ikastexeko zuzendaritza taldeagaz kooordinazioan dagoz.